Vào ngày 20/3 tại Nhà trắng, Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp mở đường cho việc giải thể Bộ giáo dục Mỹ. Khả năng cao Bộ Giáo dục Mỹ sẽ chính thức đóng cửa dù vẫn còn cách quyết định chấp thuận hay không của Quốc hội Mỹ.
Điều này dấy lên lo ngại liệu du học sinh bị ảnh hưởng hoặc chịu thiệt thòi gì khi Bộ Giáo dục chấm dứt vai trò sau 46 năm?
Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh giải thể Bộ Giáo dục Mỹ
Vừa qua, văn phòng Nhà trắng đã biến thành lớp học với đại diện Bộ Giáo dục, chính quyền của Tổng thống Donald Trump, đại diện một số ban, giáo viên, học sinh tiểu học… Tại đây, Tổng thống Donald Trump đã có bài phát biểu trước khi ký vào sắc lệnh hành pháp về giải thể Bộ Giáo dục Mỹ.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump lập luận Bộ Giáo dục là một sự lãng phí tiền bạc. Bộ này có gần 4.200 nhân viên, sử dụng khoảng 2,8 tỷ USD cho lương và các chi phí khác. Trong một thời gian ngắn, Bộ Giáo dục đã chi tiêu ngân sách tăng 600%.
Trong khi đó, điểm số tiếp tục cho thấy nhiều trẻ em Mỹ đạt kết quả đáng thất vọng. Đánh giá Tiến bộ Giáo dục Quốc gia cho thấy 70% học sinh lớp 8 có điểm năng lực đọc dưới chuẩn. Số học sinh dưới chuẩn về năng lực toán là 72%. Song song đó, khoảng cách giữa nhóm học sinh có thành tích cao nhất và nhóm có thành tích thấp hơn ngày càng lớn.
Kết quả này được cho là gần mức thấp nhất lịch sử Mỹ. Khi hệ thống giáo dục hiện nay không còn hiệu quả, cần trả giáo dục về các bang và hội đồng trường học các địa phương. Ngân sách được phân bổ trực tiếp về các bang, giảm tình trạng quan liêu.
Hiện sắc lệnh phê duyệt xóa sổ Bô Giáo dục của Tổng thống Donald Trump vấp phải những ý kiến trái chiều. Những người ủng hộ sắc lệnh cho rằng quyền giám sát giáo dục nên được trả lại cho các tiểu bang và phụ huynh. Trong khi đó, những người phản đối lập luận rằng động thái này sẽ gây hại cho trẻ em và khả năng học tập của các em.

Bộ Giáo dục Mỹ đến nay đã tồn tại 46 năm khi lần đầu tiên được thành lập vào năm 1979, dưới thời Cựu Tổng thống Jimmy Carter. Các nghị sĩ vào thời điểm đó ủng hộ thành lập Bộ Giáo dục để đảm bảo cơ hội tiếp cận giáo dục bình đẳng cho mọi cá nhân tại các bang của Mỹ.
Nhiệm vụ chính của Bộ Giáo dục Mỹ là cung cấp các khoản tài trợ liên bang tập trung vào nhóm học sinh và gia đình có thu nhập thấp và khuyết tật; tài trợ cho các chương trình nghệ thuật, tu bổ cơ sở hạ tầng lỗi thời; giám sát các khoản vay 1,6 ngàn tỷ chi trả chương trình bằng cấp cho hàng chục triệu người Mỹ không đủ khả năng chi trả chi phí học đại học.
Du học sinh bị ảnh hưởng gì khi Bộ Giáo dục Mỹ giải thể?
Quy định của Quốc hội Mỹ khi thành lập Bộ Giáo dục nêu rõ: “Không có điều khoản nào trong chương trình do Bộ trưởng hoặc bất kỳ viên chức nào khác do Bộ quản lý được thực hiện bất kỳ chỉ đạo, giám sát hoặc kiểm soát đối với chương trình giảng dạy, quản lý hoặc nhân sự của bất kỳ tổ chức giáo dục, trường học, bao gồm cả việc lựa chọn nội dung của các nguồn tài nguyên thư viện, sách giáo khoa, các tài liệu hướng dẫn khác… ngoại trừ trong phạm vi được luật pháp cho phép”.
Trách nhiệm đối với chương trình giảng dạy thuộc về các tiểu bang và địa phương. Vì vậy việc giải thể Bộ Giáo dục sẽ không gây nhiều xáo trộn đến hệ thống giáo dục, đào tạo của Mỹ.
Các trường đại học Mỹ thưởng tự chủ trong cân đối chỉ tiêu tuyển sinh. Ngoài nguồn tài trợ rất ít từ liên bang, các trường nhận được nguồn tài trợ lớn từ các tập đoàn tư nhân, các đối tác công nghiệp, cá nhân, alumni cho các chương trình nghiên cứu, học bổng. Cho nên, Bộ Giáo dục Mỹ giải thể cũng không ảnh hưởng nhiều đến ngân sách tài trợ học bổng, cơ hội tham gia nghiên cứu của sinh viên.
Tuy nhiên, khi Bộ Giáo dục không còn nữa, du học sinh vẫn có thể chịu một số ảnh hưởng, tác động có thể xảy ra. Nhưng bên cạnh đó cũng hứa hẹn những lợi ích nhất định.
Ảnh hưởng đến chính sách cấp visa và hỗ trợ du học sinh: Bộ Giáo dục Mỹ không trực tiếp cấp visa cho du học sinh, nhưng nếu cơ quan quản lý giáo dục thay đổi, chính sách visa F-1, J-1 có thể bị ảnh hưởng.
Ảnh hưởng đến chất lượng và uy tín của hệ thống giáo dục, việc công nhận bằng cấp: Nếu không có cơ quan giám sát chất lượng giáo dục ở cấp liên bang, việc kiểm định các trường đại học có thể trở nên rời rạc hơn, gây ra sự không thống nhất trong việc đánh giá bằng cấp. Một số trường kém chất lượng có thể lợi dụng tình hình để thu hút sinh viên quốc tế mà không đảm bảo chương trình đào tạo đạt chuẩn.
Vậy du học sinh có thể hưởng lợi gì từ việc giải thể Bộ Giáo dục của Tổng thống Donald Trump?
Xếp hạng, đánh giá đại học thực chất hơn: Tổng thống Donald Trump đang nhận định Bộ Giáo dục hoạt động không hiệu quả. Ông cũng từng chỉ trích các bảng xếp hạng tạo cơ chế cạnh tranh không công bằng giữa các trường học. Cho nên, việc tái cơ cấu có thể đảm bảo các trường được giám sát chặt chẽ hơn, xếp hạng một cách hiệu quả, công bằng và thực chất hơn.
Chất lượng giáo dục, cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên tốt hơn: Việc xóa sổ Bộ Giáo dục mở đường cho sự tự do phát triển giáo dục. Cạnh tranh giữa các tổ chức giáo dục sẽ mạnh hơn để thu hút và giữ chân sinh viên. Điều này thúc đẩy các bang, các trường đầu tư, nâng cao chất lượng các nguồn lực gồm hạ tầng, cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên, nhân viên, dịch vụ chăm sóc sinh viên, đẩy mạnh các chương trình học bổng và hỗ trợ tài chính… để cạnh tranh.
Hiện tại vẫn còn quá sớm để đánh giá những ảnh hưởng từ việc Bộ Giáo dục Mỹ bị giải thể đối với sinh viên quốc tế. Điều này còn phụ thuộc vào cách hệ thống giáo dục Mỹ được tái cấu trúc tới đây.
Việt Nam hiện có 31.310 người du học Mỹ, xếp thứ 6 về số du học sinh (theo thống kê từ ICE, năm 2023). Nếu xét riêng số du học sinh ở các trường phổ thông, Việt Nam đông thứ 5 với 3.187 người.
>> Xem thêm về hệ thống giáo dục Mỹ Tại Đây